Για τον Κώστα Πολυχρονίου

Έφυγε ο Κώστας Πολυχρονίου. Δεν θα γράψω αυτά που γράφουν όλοι, χωρίς να τα έχουν ζήσει, ανατρέχοντας σε παλιά αρχεία, τα οποία αντιγράφουν, χωρίς καν να επεξεργαστούν ή να διασταυρώσουν. Δεν θα γράψω λοιπόν τα επικά για το πώς ο Πολυχρονίου έσβησε τον Πελέ, ούτε για το πόσους τίτλους πήρε κλπ. Δεν θα γράψω τα χιουμοριστικά για την ανάκληση από τον ξένο διαιτητή των αποβολών της δικής του και του Δομάζου επειδή έχαψε το παραμύθι των δήθεν διενέξεων μεταξύ δήθεν ετεροθαλών αδελφών. Αυτά τα έχετε διαβάσει κατά κόρον και θα τα ξαναδιαβάστε. Θα σας γράψω κάποια άλλα, δικά μου, πιο προσωπικά.

Του Θεολόγου Μιχαηλίδη

Το 1963, μικρός μαθητής του δημοτικού, άκουγα από το ραδιόφωνο την μετάδοση ενός εκτός έδρας αγώνα του Ολυμπιακού, αν θυμάμαι καλά, με τον Παναιγιάλειο. Χάναμε ήδη 1-0, αλλά η στενοχώρια που θα ερχόταν σε λίγο θα ήταν ακόμη μεγαλύτερη. Όντως, λίγο αργότερα αποβλήθηκε ο αρχηγός μας Κώστας Πολυχρονίου. Στην παιδική μου συνείδηση η ομάδα δεν μπορούσε να νικήσει χωρίς τον αρχηγό της. Ήταν σαν να πολεμά χωρίς στρατηγό, οπότε η ήττα μας μου φαινόταν αναπόφευκτη, όπως και, παρεμπιπτόντως, συνέβη τελικά. Ποια ήταν η αντίδραση μου στο άκουσμα της αποβολής του Πολυχρονίου; Έβαλα τα κλάματα και ερχόταν κάθε τόσο η μάνα μου στην αρχή για να δει τι συμβαίνει και μετά για να με παρηγορήσει. Και εγώ της έλεγα: «Μα βγάλανε τον αρχηγό μας, πώς θα παίξουμε τώρα χωρίς αρχηγό;» 

Αυτό το περιστατικό ήταν και το πρώτο που η μνήμη μου ανακάλεσε όταν έμαθα ότι πέθανε ο Πολυχρονίου. Όμως δεν θα μπορούσε να υπάρξει πιο αληθινό και αντιπροσωπευτικό για τον Πολυχρονίου, καθώς αν ζητούσε κάποιος ένας μονολεκτικό χαρακτηρισμό του Πολυχρονίου ως παίκτη, αυτός θα έπρεπε να ήταν: «αρχηγός».

Σκεφθείτε ότι ολόκληρος Σιδέρης ο κατά πολλούς (εμού συμπεριλαμβανομένου) μεγαλύτερος ever ποδοσφαιριστής του Ολυμπιακού, ενώ είχε έλθει στον Ολυμπιακό από το 1959 κατόρθωσε τελικά να γίνει αρχηγός του Ολυμπιακού μόλις το 1968, δηλαδή μετά από εννιά ολόκληρα χρόνια, γιατί έπρεπε να περιμένει να αποσυρθεί ο Πολυχρονίου, αφού ήταν αδιανόητο να υπάρχει άλλος αρχηγός στην ομάδα εκτός από Πολυχρονίου. Με την ευκαιρία αναλογισθείτε τι γίνεται τα τελευταία χρόνια στην ομάδα μας, όπου τυχάρπαστοι ξένοι μισθοφόροι, που έχουν παίξει μιάμιση χρονιά, χρίζονται με ευκολία αρχηγοί και τότε θα συνειδητοποιήσετε το μέγεθος της σύγχρονης κατάντιας.

Αλλά και στην Εθνική Ελλάδας ο Πολυχρονίου αρχηγός ήταν. Μάλιστα στον πιο κρίσιμο αγώνα (31.10.1967) στο Καραϊσκάκη για την πρόκριση στα τελικά του Κυπέλλου Εθνών Ευρώπης, εναντίον της μεγάλης τότε ομάδας της ΕΣΣΔ (η οποία τον προηγούμενο χρόνο είχε φτάσει στην τελική τετράδα του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1966 στην Αγγλία) ο Κώστας έπαιξε ένα καταπληκτικό παιχνίδι, που ανάγκασε τους Σοβιετικούς να εκφράσουν τον θαυμασμό τους για την ποδοσφαιρική του αξία. Η σοβιετική ομάδα είχε νικήσει 1-0 και να προκριθεί στα τελικά του 1968, όπου είχε κατορθώσει και πάλι να φτάσει στον μικρό τελικό και αυτής της διοργάνωσης.

Αξέχαστο όμως θα μου μείνει και το φοβερό ρίγος συγκίνησης, που αισθάνθηκα όταν είδα για πρώτη φορά στη ζωή μου το κεφάλι του ξανθομάλλη Πολυχρονίου να ξεπροβάλλει, μαζί με την --πανέμορφη στα μάτια μου-- ερυθρόλευκη φανέλα από την καταπακτή του Καραϊσκάκη. Πώς να την ξεχάσεις εκείνη την στιγμή! Ήταν η πρώτη φορά που, όντας μικρό παιδί, πήγαινα για να δω την αγαπημένη μου ομάδα, με την οποία ασχολιόμουν μεν καθημερινά, αλλά που μέχρι ποτέ δεν την είχα δει ζωντανά και από κοντά. Πώς να ξεχάσεις λοιπόν ότι ο πρώτος παίκτης του Ολυμπιακού που έχεις δει να μπαίνει στο γήπεδο φορώντας τα ερυθρόλευκα ήταν ο Πολυχρονίου;

Ο Πολυχρονίου διακρινόταν από ένα σπάνιο συνδυασμό ηγετικών προσόντων, ψυχικών χαρισμάτων και αγωνιστικών αρετών. Αποτελούσε ένα σπάνιο κράμα εξαιρετικής τεχνικής κατάρτισης, μεγάλης σωματικής δύναμης, μαχητικής νοοτροπίας απόλυτης αυταπάρνησης και εκπληκτικής σταθερότητας απόδοσης.

Αν και ξεκίνησε από επιθετικός, εξελίχθηκε τελικά στο καλύτερο αμυντικό χαφ που έπαιξε ποτέ στον Ολυμπιακό. Έχω δει άπειρους ποδοσφαιριστές από τη δεκαετία του 1960 μέχρι σήμερα, αλλά κανένας δεν μπορούσε να συγκριθεί μαζί του στη θέση αυτή. Στο μυαλό και στην ψυχή μου ήταν, είναι και θα είναι βασικό μέλος της ιδανικής ενδεκάδας του Ολυμπιακού όλων των εποχών. Έκοβε, μάρκαρε και πάσαρε με την ίδια επιτυχία, χωρίς να παραλείπει να σκοράρει. Μπορούσε να παίξει ελεύθερος σε δημιουργικό ρόλο, αλλά και να γίνει άγρυπνος σωματοφύλακας-σκιά αντιπάλων, ιδίως απέναντι σε ομάδες που διέθεταν μεγάλους παίκτες-αστέρια.

Είναι --και χρησιμοποιώ ενεστώτα γιατί αυτό δεν αλλάζει με τον θάνατό του-- ένας από τους γνησιότερους εκπροσώπους των αξιών, των παραδόσεων, της ψυχοσύνθεσης και της νοοτροπίας του Ολυμπιακού, τις οποίες συμβόλιζε στον υπέρτατο βαθμό.

Η ψυχική δύναμη και παλικαριά, που έβγαζε στον αγώνα ήταν φυσικό να εκνευρίζει αντιπάλους, όχι μόνο παίκτες, αλλά ακόμη και οπαδούς. Δεν είναι τυχαίο το περιστατικό, που συνέβη στις 30.10.1960 στην Τούμπα, σε αγώνα με τον Απόλλωνα Καλαμαριάς (2-0), όταν οπαδός του Απόλλωνα μπήκε στο γήπεδο και επιτέθηκε στον Πολυχρονίου, κτυπώντας τον από πίσω στο κεφάλι και μετά έσπευσε να διαφύγει. Ο αγώνας διεκόπη, αλλά ο Πολυχρονίου παρά το κτύπημα, δεν έπεσε κάτω να κάνει τον ψόφιο, όπως συνηθίζουν οι σημερινοί άσσοι, κάτι που στο κάτω-κάτω θα ήταν και δικαιολογημένο, αφού η επίθεση ήταν ξαφνική και πολύ βίαιη. Αντίθετα έγινε έξαλλος και προσπαθούσε να βρει και να κυνηγήσει τον δράστη. Παρά το γεγονός ότι είχαν πέσει πάνω του κάμποσοι άλλοι παίκτες, δεν μπορούσαν να τον συγκρατήσουν. Για την ιστορία μάλιστα να σας πούμε ότι ο δράστης ήταν πιθανότατα (αφού δεν συνελήφθη) ο αδελφός του ποδοσφαιριστή του Απόλλωνα Σάββα Σφαιρόπουλου. Αργότερα μάλιστα ο τελευταίος μεταγράφηκε στον Ολυμπιακό. Γιός του Σάββα Σφαιρόπουλου είναι ο σημερινός προπονητής μας στο μπάσκετ ο Γιάννης Σφαιρόπουλος. Με άλλα λόγια ο δράστης του 1960 ήταν ο θείος του Γιάννη Σφαιρόπουλου (!).

Κλείνοντας θα πω ότι η μεγαλύτερη ανταμοιβή και δικαίωση του Πολυχρονίου ήταν ότι έγινε ο κύριος συνεκτικός κρίκος, που συνέδεσε την ομάδα της δεκαετίας του 1950 με την ανάσταση της εποχής του Μπούκοβι κατά τη δεκαετία του 1960. Ήταν αυτός που έζησε τους θριάμβους, βίωσε την παρακμή και πρωταγωνίστησε στην αναγέννηση και στην επιστροφή στους τίτλους.