Μια ευρωπαϊκή διαιτητική σφαγή

Πολύ μεγάλο σάλο --και δικαιολογημένα-- προκάλεσε το πρόσφατο χέρι-πέναλτι του Βιερίνια, που θα παραμείνει για αρκετό καιρό ακόμη στην επικαιρότητα. Πολλοί τα χαρακτήρισαν ως το πιο καραμπινάτο και οφθαλμοφανές χέρι-πέναλτι, που έχει γίνει ποτέ στα ελληνικά γήπεδα. Εγώ όμως δεν συμπεριλαμβάνομαι σε αυτούς. Γιατί είμαι «παλιός» και έχω μνήμη. Έχω δει και πολύ χειρότερο χέρι-πέναλτι, με θύμα τον Ολυμπιακό στο Καραϊσκάκη σε παιχνίδι ευρωπαϊκών διοργανώσεων και μάλιστα με θύτη θεωρητικά αμερόληπτο ξένο διαιτητή. Γι' αυτό θα σας μιλήσω.

Του Θεολόγου Μιχαηλίδη

Προτού όμως μπω «στο ψητό», πρέπει να πω ότι έχω δει κυριολεκτικά αμέτρητες διαιτητικές σφαγές του Ολυμπιακού στην Ευρώπη.

Ασφαλώς η ασύγκριτα χειρότερη όλων των διαιτητικών σφαγών και οργίων ήταν αυτή που συνέβη στην Πάτρα στον αγώνα με την Άντερλεχτ (3-0) τον Νοέμβρη του 1974, για το Κύπελλο Πρωταθλητριών Ευρώπης. Δεν νομίζω ότι θα υπάρξει ποτέ άλλη παρόμοιά της. Η διαιτησία του διαβόητου Ούγγρου Παλοτάι από την αρχή μέχρι το τέλος του αγώνα και σε όλες σχεδόν τις φάσεις απλώς δεν μπορεί να περιγραφεί με λέξεις. 

Με την ευκαιρία αυτή να διευκρινίσω το εξής αναφορικά με εκείνο το περίφημο ματς: Πολλές φορές θα έχετε διαβάσει για 2-5 πέναλτι, που δεν δόθηκαν στον Ολυμπιακό ή για 2-4 γκολ του Ολυμπιακού, που ακυρώθηκαν σε εκείνο τον αγώνα. Μη σκεφθείτε ότι αυτή η αριθμητική διακύμανση οφείλεται σε συνηθισμένη δημοσιογραφική υπερβολή ή ανακρίβεια. Η αλήθεια είναι ότι, ειδικά για τον συγκεκριμένο αγώνα, είναι πολύ δύσκολο να συμφωνήσουν όλοι στον ακριβή αριθμό γκολ και πέναλτι, γιατί όντως ο αριθμός των φάσεων τόσο των μη καταλογισθέντων πέναλτι όσο και των ακυρωθέντων κανονικών γκολ ήταν απίστευτα μεγάλος, με φυσιολογική συνέπεια να υπάρχουν μεγάλες δυσκολίες ακριβούς μέτρησης και προσδιορισμού. Άλλοι λοιπόν έγραψαν άλλο αριθμό και άλλοι άλλον. Η πραγματικότητα για το πόσα ακριβώς ήταν τα πέναλτι και πόσα ακριβώς ήταν τα ακυρωθέντα κανονικά γκολ, πολύ δύσκολα μπορεί να φανεί. Θα χρειαζόταν ένα επιτελείο ειδικών της διαιτησίας να ξαναδεί όλο τον αγώνα, φάση προς φάση, και στο «αργό», γιατί δεν ήταν μόνο τα γκολ και τα πέναλτι, αλλά και χίλιες δυο άλλες φάσεις όπως π.χ. η αποβολή του Σταυρόπουλου, οι εν γένει περιπτώσεις πειθαρχικού ελέγχου κ.λπ. Μάλιστα όσον αφορά τον συγκεκριμένο αγώνα έχει συμβεί το εξής απίθανο: αρκετοί δημοσιογράφοι αυτολογοκρίθηκαν και για να μη θεωρηθούν υπερβολικοί ή οπαδικοί ή γραφικοί και μείωσαν από μόνοι τους ηθελημένα τον αριθμό των περιπτώσεων, που θα μπορούσαν θεωρηθούν πέναλτι και κανονικά γκολ. Έκαναν δηλαδή το εντελώς αντίθετο από ό,τι κάνουν συνήθως σήμερα, που υιοθετούν «αυξητική» προσέγγιση. 

Τελειώνοντας την παρενθετική μου αναφορά σε εκείνον τον αγώνα έχω να πω ότι αποτελεί ευτύχημα ότι έγινε στην Πάτρα σε ένα ξένο γήπεδο. Αν ο ίδιος αγώνας γινόταν σε ένα κατάμεστο Καραϊσκάκη μπορεί και να ήμασταν ακόμη τιμωρημένοι!

Έρχομαι τώρα σε περιπτώσεις χέρια-πέναλτι, που έκαναν αντίπαλοι μας σε αγώνες στην Ευρώπη, τους οποίους χάσαμε και θα μπορούσαμε να είχαμε πολύ καλύτερη τύχη, αν αυτά τα καθαρά πέναλτι δινόντουσαν. 

Δύο καταφανείς περιπτώσεις, που οι περισσότεροι θα θυμούνται είναι αφενός μεν το χέρι του Ρομπέρτο Κάρλος στον αγώνα της ομάδας μας με τη Ρεάλ στο Μπερναμπέου την 26.10.1999 και αφετέρου το χέρι του Χούμελς στον αγώνα με την Μπορούσια στο Ντόρτμουντ την 1.11.2011. Στη πρώτη περίπτωση διαιτητής ήταν ο Γερμανός Μερκ. Στη δεύτερη ένας Ρώσος ονόματι Μπεζμπορόντοφ (αν το θυμάμαι σωστά). 

Από τις δύο ως άνω περιπτώσεις αυτή του Ρομπέρτο Κάρλος ήταν πολύ πιο κραυγαλέα και χαρακτηριστική. Πάντως ακόμη κι αυτή συνοδευόταν από μια εκτίναξη του βραζιλιάνου με το χέρι του να βρίσκεται κοντά στο κεφάλι, ώστε ίσως να μπορούσε να φανεί σε κάποιον ότι δήθεν απέκρουσε με κεφαλιά και όχι με χέρι το σουτ που πήγαινε κατευθείαν στην ανυπεράσπιστη εστία. Η φάση του Χούμελς ήταν κάπως πιο δύσκολη, καθώς το χέρι έγινε πάνω στο άλμα, σε διεκδίκηση κεφαλιάς, μετά από σέντρα στη περιοχή και η φάση δεν ήταν από τις φάσεις γνήσιας τελικής προσπάθειας για γκολ. Πάντως και οι δύο φάσεις ήταν πολύ καθαρές για ένα στοιχειωδώς καλό διαιτητή και ασφαλώς θα έπρεπε να έχουν οδηγήσει σε αδίστακτο καταλογισμό πέναλτι. Τα διαιτητικά σφάλματα σε αμφότερες τις περιπτώσεις ήταν και φανερά, αλλά και ασυγχώρητα.

Τώρα όμως θα μιλήσω για την περίπτωση χεριού-πέναλτι, που δεν καταλογίστηκε σε αγώνα του Ολυμπιακού στην Ευρώπη, την οποία προσωπικά θεωρώ όχι απλώς την πιο εξόφθαλμη, αλλά και την πιο προκλητική. Δυστυχώς η περίπτωση αυτή έχει ξεχαστεί δεν μνημονεύεται συχνά. Για μένα είναι η πιο περίεργη και συνάμα η πιο εκνευριστική περίπτωση, αφού και τώρα που τη θυμάμαι βγαίνω από τα ρούχα μου. Και τούτο γιατί σε αντίθεση με τις προαναφερόμενες που έγιναν στις έδρες των αντιπάλων μας, αυτή έγινε μέσα στο γήπεδο μας, στο Καραϊσκάκη, μπροστά στα μάτια μας. 

Μιλάμε για τον αγώνα με την Σαμπντόρια 0-1 για το Κύπελλο Κυπελλούχων Ευρώπης την 24.10.1990, τότε που η Σαμπντόρια είχε την καλύτερη ομάδα της ιστορίας της. Εκείνη την περίοδο (1990/91) μάλιστα κατέκτησε για πρώτη και τελευταία φορά στην ιστορία της το «σκουντέτο». Η μεγάλη εκείνη ομάδα είχε ήδη κατακτήσει το Κύπελλο Κυπελλούχων Ευρώπης του 1990 και την επόμενη χρονιά έφτασε το 1992 στον τελικό της πρώτης (νομίζω) διοργάνωσης «Τσάμπιονς Λιγκ». 

Δεν φτάνει λοιπόν που είχαμε να παλέψουμε με θρυλικούς παίκτες όπως: Μαντσίνι, Βιάλι, Λομπάρντο, Βιέρκοβοντ, Μιχαιλιτσένκο, Παλιούκα, Τονίνιο Σερέζο κ.λπ. είχαμε αντίπαλο μας και τον διαιτητή.

Ποιος όμως ήταν ο διαιτητής του συγκεκριμένου ματς; Ο Βρετανός Τζώρτζ Κώρτνυ (George Courtney) που πρωτοξεκίνησε από τα γήπεδα της Βόρειας Ιρλανδίας και θεωρήθηκε ως ο διαιτητής με την πιο γρήγορη και αλματώδη άνοδο στην ιεραρχία των Βρετανών διαιτητών. Στην καριέρα του έπαιξε σε τελικούς κυπέλλων Αγγλίας, σε ένα σωρό μεγάλους διεθνείς αγώνες: τελικούς συλλογικών διοργανώσεων της Ευρώπης, αγώνες τελικών φάσεων Παγκοσμίων Κυπέλλων και τελικών φάσεων Κυπέλλων Ευρώπης εθνικών ομάδων κ.λπ. Αρκετοί τον θεωρούν ως μια από τις μεγαλύτερες σφυρίχτρες της Βρετανίας, αν και κάποιες φορές δεν μπορούσαν να εξηγήσουν ορισμένες αποφάσεις του.

Ας δούμε τώρα το έγκλημα του Κώρτνυ. Στο πρώτο ημίχρονο στο 34΄ σε σέντρα νομίζω του Τσιαντάκη από δεξιά o Ιταλός μπακ Μανίνι, εν ψυχρώ και με απόλυτη πρόθεση, πρότεινε-«πέταξε» το χέρι του στην μικρή περιοχή, κοντά στο σημείο του πέναλτι και έκοψε την πορεία της. Ο διαιτητής δεν είδε ή έκανε πως δεν είδε τίποτε. Κάποιοι παίκτες της ομάδας μας, με πρώτο νομίζω τον Αναστόπουλο, μετά την αρχική έκπληξη για την παράλειψη του διαιτητή, άρχισαν έξαλλοι να τρέχουν προς το μέρος του, ενώ την ίδια ώρα το παιχνίδι συνεχιζόταν κανονικά. Έτσι εκ των πραγμάτων οι ποδοσφαιριστές μας δεν μπορούσαν να επιμείνουν να διαμαρτύρονται για πολύ, αφού στο γήπεδο παιζόταν μπάλα.

Γιατί το συγκεκριμένο πέναλτι ήταν το χειρότερο από όσα έχω δει; Μα γιατί ο Μανίνι δεν είχε κάποιον παίκτη δίπλα του ή τόσο κοντά του. Ο διαιτητής είχε απόλυτη ορατότητα. Επίσης δεν υπήρχε κάποια άλλη κίνηση εκ μέρους του Ιταλού αμυντικού, που θα μπορούσε να πει κανείς ότι ξεγέλασε ή παραπλάνησε τον διαιτητή. Η φάση ήταν καθαρή, η πρόθεση ήταν ολοφάνερη και αναμφίβολη και δεν υπήρχε θέμα ακούσιου χεριού. Ο Ιταλός ήθελε να κόψει την πορεία της μπάλας και το πέτυχε. Για τον σκοπό αυτό πρόβαλλε το χέρι του.

Γιατί η συγκεκριμένη περίπτωση ήταν χειρότερη από την περίπτωση Βιερίνια; Γιατί ο Βιερίνια πηδά και σηκώνει μεν με πρόθεση το χέρι του, αλλά με γυρισμένο το πρόσωπο του, χωρίς να βλέπει που ακριβώς πηγαίνει η μπάλα και χωρίς να είναι απόλυτα βέβαιος ότι θα την βρει. Το σηκώνει μπας και την βρει. Αντίθετα ο Μανίνι ήταν γειωμένος στο έδαφος και έβλεπε κανονικότατα που ακριβώς βρισκόταν και πού πήγαινε η μπάλα την στιγμή που πέταξε το χέρι του και την έκοψε.

Και στο κάτω-κάτω ό διαιτητής στη Λαμία ήταν ο άπειρος Έλληνας Τσαμούρης, ενώ στο Καραϊσκάκη το 1990 ήταν ο φημισμένος και πολύ έμπειρος διεθνής Κώρτνυ.

Η αλήθεια είναι ότι όλοι ανεξαιρέτως γράψανε ή μιλήσανε για το καθαρό πέναλτι του αγώνα με την Σαμπντόρια. Ο ίδιος ο προπονητής της Σαμπντόρια διπλωματικά είπε ότι δεν είδε καλά και δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να υπήρχε. 

Πάντως αν σκεφτεί κανείς για τι πεναλτάρα μιλάμε, δεν έγινε ο ανάλογος τεράστιος θόρυβος που θα έπρεπε να είχε γίνει από τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης. Κάποια άλλα στοιχεία από τον ίδιο αγώνα προβλήθηκαν εξίσου ή και περισσότερο από το πέναλτι. Για παράδειγμα η σχετικά μειωμένη προσέλευση του κόσμου (20.000) λόγω πανάκριβων εισιτηρίων (5.000 δραχμές!), τα φοβερά επεισόδια και το άγριο ξύλο που έφαγαν ιδίως μετά τον αγώνα από οπαδούς μας οι 400 φίλαθλοι της Σαμπντόρια που είχαν έρθει στο Φάληρο, ο τραυματισμός στο κεφάλι από μπουκάλι του Τονίνιο Σερέζο, ο πιθανός κίνδυνος τιμωρίας από την ΟΥΕΦΑ του Ολυμπιακού κ.λπ.

Άλλωστε τότε ήταν εποχή Σαλιαρέλη και ούτε μεγάλη ούτε καλή διάθεση υπήρχαν, ενώ δεν υπήρχαν επίσης στην ομάδα μας πειστική διοικητική ικανότητα και οργάνωση. Το κλίμα γενικά ήταν ακατάλληλο, για την προβολή της τρομερής διαιτητικής αδικίας.

Ο Κώρτνυ όμως δεν περιορίστηκε μόνο στην αγωνιστική ζημιά, που προκάλεσε σε βάρος του Ολυμπιακού, με τον μη καταλογισμό πέναλτι. Στη συνέχεια έκανε μια φοβερή και τρομερή αναφορά, που μας κόστισε τιμωρία με διεξαγωγή δύο αγωνιστικών κεκλεισμένων θυρών. Κάναμε έφεση για να πετύχουμε μείωση της ποινής και τότε έγινε κάτι σπάνιο και ασυνήθιστο. Η ποινή αντί να μειωθεί αυξήθηκε και έγινε πολύ βαρύτερη. Από «άδειο γήπεδο» μετατράπηκε σε αποκλεισμό της ομάδας από τις ευρωπαϊκές διοργανώσεις για την περίοδο 1991/92 ! Κατά το κοινώς λεγόμενο «πήγαμε για μαλλί και βγήκαμε κουρεμένοι».

Ο κύριος λόγος για την επαύξηση της ποινής ήταν πάλι ο Κώρτνυ, ο οποίος έκανε μια συμπληρωματική έκθεση-κατάθεση, που ήταν φωτιά και λάβρα, γιατί στην έφεσή μας αποδίδαμε μέρος της ευθύνης για τα συμβάντα και στον ίδιο. Η έκθεση αυτή έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εκδίκαση της έφεσης. Ο Κώρτνυ χαρακτήρισε εκεί τους οπαδούς μας ως τους χειρότερους που είχε δει στην Ευρώπη, κάνοντας ειδική μνεία στο μίσος, που είδε στη συμπεριφορά τους. Μίλησε όχι μόνο για τον τραυματισμό του Σερέζο, αλλά και για δικό του μικροτραυματισμό (κόψιμο) που ήταν απότοκος των άγριων συνθηκών, που επικρατούσαν στο γήπεδο. Με δυο λόγια μάς στόλισε και μάς έκαψε κανονικά.

Εμένα όμως πάντοτε μου έμενε η απορία γιατί ένας διαιτητής του κύρους και βεληνεκούς του Κώρτνυ δεν έδωσε ένα τέτοιο πεντακάθαρο και αναμφισβήτητο πέναλτι, που έγινε μπροστά στα μάτια του. Προσέξτε δεν λέω γιατί δεν το είδε, αλλά γιατί δεν το έδωσε κι αυτό επειδή είμαι βέβαιος ότι το είδε. 

Δεν μπορούσα να βγάλω νόημα. Η απορία μου ποτέ δεν λύθηκε. Τι είχε συμβεί τότε; Μήπως είχε καταπιεί το στραγάλι της σφυρίχτρας όπως λέγαμε χιουμοριστικά όταν ήμασταν παιδιά;

Κάποια στιγμή πάντως μετά πολλά-πολλά χρόνια, ψάχνοντας και ερευνώντας (το έχω αυτό το βίτσιο), έπεσα πάνω σε ένα άρθρο του 2005 ενός Άγγλου δημοσιογράφου ονόματι John Jackson, που αποκάλυπτε ότι ο Κώρτνυ ήταν «ελευθεροτέκτονας», δηλαδή μασόνος. Ψάχνοντας παραπέρα για τον τεκτονισμό στην Ιταλία έμαθα ότι στη Γένοβα (έδρα της Σαμπντόρια) παραδοσιακά υπήρχε από πολύ παλιά ένα αναπτυγμένο κίνημα του ιταλικού ελευθεροτεκτονισμού και ότι ακόμη και σήμερα υπάρχουν δεκάδες τεκτονικές στοές. Διάβασα ότι ο Αντρέα Ντόρια, μεγάλη φυσιογνωμία της Γένοβας τον 16ου αιώνα, ήταν συνδεδεμένος με τις βασικές πρώιμες ρίζες και καταβολές του τεκτονισμού και γενικά απολάμβανε της εκτίμησης των ιταλών μασόνων. Στον Ντόρια οφείλεται το συνθετικό του ονόματος της Σαμπντόρια, που προήλθε από συγχώνευση δύο ομάδων, εκ των οποίων η μια λεγόταν (Αντρέα) Ντόρια. Διάβασα ακόμη ότι το μπλε χρώμα της Σαμπντόρια (γι' αυτό αποκαλούνται bluecerchiati) το πήρε από την Ντόρια. Και μετά είδα μια μελέτη που εξηγούσε γιατί το μπλε είναι το αγαπημένο χρώμα των τεκτόνων.

Μετά στο μυαλό μου άρχισαν αναπόφευκτα να ξετυλίγονται διάφοροι αναπόδεικτοι συνειρμοί, που έφταναν μέχρι και σε εμπορικά βιβλία, τα οποία δεν μου αρέσουν ή με τα οποία δεν είμαι εξοικειωμένος, βιβλία σε στυλ «iluminati».

Και κάπου εκεί δεν άντεξα άλλο και σταμάτησα.