Δύο μέτρα και δύο σταθμά: η Χούντα και το ποδόσφαιρο

Επέτειος της εξέγερσης του Πολυτεχνείου κατά της χούντας των συνταγματαρχών σήμερα. Μια καλή ευκαιρία να θυμηθούμε δύο ενδεικτικές ιστορίες για την αντιμετώπιση που επιφύλασσε το απριλιανό καθεστώς στο ποδόσφαιρο και ιδίως στον Ολυμπιακό. Δύο ιστορίες που δείχνουν απερίφραστα την εύνοια προς την αγαπημένη ομάδα των χουντικών και την υποκρισία και την ανισότητα με την οποία αντιμετώπιζαν τον Θρύλο.



* Η φωτογραφία προέρχεται από το περίφημο ντέρμπι στη Λεωφόρο το οποίο διακόπηκε, προς στιγμήν, ούτως ώστε να δώσει ο αρχιχουντικός Παττακός εντολή στον Σιδέρη να παίζει πιο... ήρεμα.
 

Του Θεολόγου Μιχαηλίδη

Η ΥΠΟΘΕΣΗ ΜΠΑΛΑΡΙΝΗ

Το 1967 η χούντα έκανε έλεγχο στα οικονομικά στοιχεία των συλλόγων, με σκοπό να βρει και να αποδείξει οικονομικές ατασθαλίες, που γινόντουσαν επί δημοκρατικών καθεστώτων. Ορισμένα στοιχεία από τον έλεγχο, ανακοινώθηκαν από το χουντικό καθεστώς το οποίο, διά στόματος Ασλανίδη, στηλίτευσε το σάπιο και διεφθαρμένο δημοκρατικό πολίτευμα.

Τότε, μεταξύ άλλων, ανακαλύφθηκε ότι ο ΠΑΟ είχε πληρώσει τον σκληροτράχηλο αμυντικό του Αιγάλεω Φραγκίσκο (Τζέκο) Μπαλαρίνη για να παίξει όσο πιο δυνατά μπορούσε εναντίον του Ολυμπιακού στον επεισοδιακό αγώνα των δύο ομάδων, που είχε γίνει την 2.1.1966 και είχε λήξει ισόπαλος 1-1.

Ο Μπαλαρίνης ήταν ικανός αμυντικός, αλλά και γνωστό «τσεκούρι» της εποχής. Η έρευνα δεν βρήκε άλλα ονόματα παικτών του Αιγάλεω, χωρίς όμως αυτό οπωσδήποτε να αποκλείει την περίπτωση να υπήρχαν κι άλλοι παίκτες του Αιγάλεω σαν τον Μπαλαρίνη, που αγωνίστηκαν σαν κι αυτόν, με υπερβάλλοντα ζήλο, σε εκείνο τον αγώνα. Άλλωστε και με την κοινή λογική να το εξετάσεις, όσο καλός και να ήταν ο Μπαλαρίνης, πολύ δύσκολα θα μπορούσε μόνος του να κρατήσει την επίθεση του Ολυμπιακού του Μπούκοβι.

Το βέβαιο ήταν ότι ο Μπαλαρίνης δικαιολόγησε με το παραπάνω την αμοιβή του, αφού όντως τα έδωσε όλα και συντέλεσε στην επιτυχία της ομάδας του. Μάλιστα κατά τη διάρκεια του ματς ήταν τόσο προκλητικά σκληρός, που μετά τη λήξη του αγώνα οπαδοί του Ολυμπιακού τον έψαξαν να τον βρουν και πιθανότατα και να τον δείρουν, αλλά δεν μπόρεσαν. Έτσι ξέσπασαν πάνω στο αυτοκίνητό του, το οποίο και κατάστρεψαν. 

Όταν ο Μπαλαρίνης κλήθηκε να δώσει εξηγήσεις παραδέχθηκε το συμβάν, αλλά δήλωσε ότι αυτό που έκανε ήταν απόλυτα νόμιμο, αφού δεν επρόκειτο περί δωροδοκίας, αλλά περί πριμοδότησης. Όπως είπε τα λεφτά που είχε πάρει από τον ΠΑΟ (και μάλιστα με απόδειξη!) δεν τα πήρε για έχει μειωμένη απόδοση και να ζημιώσει την ομάδα για την οποία αγωνιζόταν. Αντίθετα τα πήρε, ως πρόσθετο κίνητρο, για να παίξει ακόμη πιο καλά και να βοηθήσει το Αιγάλεω (και εμμέσως τον ΠΑΟ) να πάρει θετικό αποτέλεσμα. Το γεγονός ότι η πριμοδότησή του ήταν απόλυτα συνδεδεμένη με το βαθμολογικό όφελος του βασικού ανταγωνιστή του Ολυμπιακού (του ΠΑΟ) δεν θεωρήθηκε κατακριτέο, ούτε αθέμιτο, αν και υπήρξαν και ορισμένοι, που δεν βρήκαν τη συμπεριφορά του Μπαλαρίνη απόλυτα σωστή, κρίνοντας την κάτω από ένα δεοντολογικά ηθικό πρίσμα.

Στην υπόθεση Μπαλαρίνη δεν επιβλήθηκαν διοικητικές ή πειθαρχικές κυρώσεις. Για ποινικές κυρώσεις βέβαια ούτε συζήτηση, αφού η συμπεριφορά του δεν ήταν αξιόποινη, μιας και δεν συνιστούσε ποινικό αδίκημα. Νομικά ο Μπαλαρίνης ήταν καλυμμένος. Άλλωστε, ως πρακτική, η πριμοδότηση του αντιπάλου του ανταγωνιστή όντως δεν θεωρείτο κάτι το άγνωστο, αλλά κάτι φυσιολογικό και οπωσδήποτε ανεκτό στο ποδόσφαιρο εκείνη την εποχή. Και αυτό συνέβαινε όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε διεθνές επίπεδο (Ιταλία, Ισπανία, Γερμανία). Η αλήθεια είναι ότι ακόμη και σήμερα η πρακτική αυτή δεν έχει εγκαταλειφθεί. Απλώς γίνεται πιο κεκαλυμμένα και προσεκτικά. 

Ο ΠΑΟ συμφώνησε φυσικά με την άποψη Μπαλαρίνη περί μη αθέμιτης και μη παράνομης συμπεριφοράς . Τον Δεκέμβριο του 1967, το αρμόδιο όργανο της πολιτείας έκρινε τελικά ότι επρόκειτο περί απλού «φιλοδωρήματος», που δεν ήταν ανεπίτρεπτο ή παράλογο, αφού ο Μπαλαρίνης ήταν όντως κατά τον ως άνω συγκεκριμένο αγώνα ένας «ιδιαιτέρως διακριθείς ποδοσφαιριστής που είχε συμβάλλει πολύ στην στέρηση από τον Ολυμπιακό πολυτίμου βαθμού», όπως --επί λέξει-- είχε τότε αναφερθεί. Επικύρωσε μάλιστα την ηθική αποκατάσταση του ποδοσφαιριστή.

Η κοινή γνώμη δεν ασχολήθηκε ιδιαίτερα με το θέμα, αφού κι αυτή θεώρησε φυσιολογική ή ανεκτή την πριμοδότηση αντιπάλων στο πλαίσιο του ανταγωνισμού των μεγάλων ομάδων για τον τίτλο.

Σημειωτέον ότι η περίπτωση του Μπαλαρίνη δεν ήταν η μοναδική που διαπιστώθηκε από τον συγκεκριμένο έλεγχο. Υπήρχαν και άλλοι ποδοσφαιριστές που είχαν πάρει από τον ΠΑΟ παρόμοια «δώρα». Το κυριότερο όμως ότι εκτός από τους παίκτες υπήρξαν πολύ περισσότερες περιπτώσεις ομάδων, που είχαν πάρει από τον ΠΑΟ σημαντικά για την εποχή ποσά. Άλλες περιπτώσεις πιθανολογήθηκαν ως παρόμοιες υποθέσεις πριμοδότησης για αγώνες των ομάδων αυτών με τον Ολυμπιακό, με στόχο να του κόψουν βαθμούς. Αυτό πρέπει να είχε γίνει κυρίως σε περιπτώσεις που τα λεφτά είχαν αποδέκτη τον ΠΑΟΚ. Όμως για πολλές άλλες περιπτώσεις διάφορων άλλων ομάδων η χρηματοδότηση δεν ήταν καθόλου ξεκάθαρη. Συνεπώς δεν αποκλειόταν να είχε γίνει για άλλους πολύ σοβαρότερους λόγους, όπως π.χ. εξαγορές αγώνων των ομάδων αυτών εναντίον του ΠΑΟ, κάτι που θα έπρεπε να συνεπάγεται βαριές ποινικές και διοικητικές κυρώσεις.

Όμως το πόρισμα, μετά την ανακοίνωσή του, θάφτηκε και τα αποτελέσματά του δεν γνωστοποιήθηκαν ποτέ, ούτε και η πορεία και τύχη της σχετικής διερεύνησης της υπόθεσης. Ποτέ δεν γνωστοποιήθηκε με στοιχεία ακριβή και λεπτομερή, όπως έγινε στην υπόθεση Μπαλαρίνη, για ποιους ακριβώς λόγους και με ποια ενδεχομένως ανταλλάγματα δόθηκαν από τον ΠΑΟ ένα σωρό για εκείνη την εποχή χρήματα, που συνολικά έφταναν σε ένα άθροισμα τουλάχιστον 430.000 δραχμών. Έτσι δεν μπορούμε να γνωρίζουμε μετά βεβαιότητας τι ακριβώς είχε γίνει.

Ιδιαίτερα αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι τα στοιχεία, που ανακοινώθηκαν τότε αφορούσαν πολύ μικρό χρονικό διάστημα και ιδίως το έτος 1966. Ποτέ δεν υπήρξε ανακοίνωση για το χρονικό διάστημα 1960-1965, όταν ο ΠΑΟ μονοπωλούσε τα πρωταθλήματα. Ούτε καν ξέρουμε αν υπήρξε πόρισμα και τι έλεγε αυτό για εκείνο το συγκεκριμένο μεγάλο χρονικό διάστημα.

Η ΥΠΟΘΕΣΗ ΡΗΓΑ

Λίγα χρόνια αργότερα, αφενός μεν η χούντα αντιμετώπισε εντελώς διαφορετικά και ανισότιμα μια ίδια υπόθεση, επιβεβαιώνοντας τις πασίγνωστες φράσεις- γνωμικά: «δύο μέτρα και δύο σταθμά» ή «δάσκαλε που δίδασκες», αφετέρου δε ο ΠΑΟ απέδειξε την απύθμενη υποκρισία, την τεράστια ασυνέπεια έργων και λόγων και την πλήρη έλλειψη ντομπροσύνης και αυτοκριτικής, στοιχεία που ανέκαθεν και κλασικά τον χαρακτηρίζουν.

Ήταν στην περίφημη υπόθεση του αγώνα ΠΑΟΚ-Παναχαικής 3-5, ο οποίος έγινε την 22.4.1973 και ήταν μια ακριβώς παρόμοια περίπτωση. Εκεί όμως η πριμοδότηση του παίκτη της Παναχαικής Ρήγα (που είχε υποσχεθεί θα μοίραζε τα χρήματα και σε άλλους παίκτες της ομάδας του) από μέλος και οπαδό του Ολυμπιακού για εκείνη τη νίκη μέσα στην Τούμπα όχι απλώς δεν αντιμετωπίστηκε το ίδιο χαλαρά, αλλά αντίθετα επικρίθηκε μέχρι δαιμονοποίησης.

Τα πάντα στην υπόθεση Ρήγα αντιστράφηκαν σε σύγκριση με την υπόθεση Μπαλαρίνη. Το νόμιμο θεωρήθηκε παράνομο, το θεμιτό μετατράπηκε σε ανήθικο, το φυσιολογικό και συνηθισμένο αντιμετωπίστηκε ως πρωτοφανές και πρωτόγνωρο.

Μολονότι ήταν σαφές ότι δεν υπήρχε ποινικό αδίκημα, ασκήθηκε ποινική δίωξη , εκδόθηκε κατηγορία και υπήρχαν άτομα που, άνευ λόγου, έφτασαν στο εδώλιο του κατηγορουμένου, για να αθωωθούν βέβαια στο τέλος πανηγυρικά στα τέλη της άνοιξης του 1974, ύστερα από μια σχετικά σύντομη δίκη.

Όμως το καλοκαίρι του 1973 επιβλήθηκαν από τους αρμοδίους για τα αθλητικά αυστηρές διοικητικές και πειθαρχικές κυρώσεις σε βάρος προσώπων εμπλεκομένων όπως ετήσιος αποκλεισμός από αγωνιστική δράση για μεσάζοντα-διαπραγματευτή ποδοσφαιριστή (Λεβεντάκο), στέρηση φιλάθλου ιδιότητας για τον αυτουργό της πριμοδότησης (Βασάλο), παραπομπή σε πειθαρχικά όργανα και απειλή κυρώσεων σε βάρος μη εμφανισθέντος μάρτυρα (Πετρόπουλου) κ.λπ. Αλλά η μακράν βαρύτερη ποινή επιβλήθηκε στον Ρήγα (αυτόν που αποκαλούσαν «τρένο» γιατί συνδύαζε τρομερά ταχύτητα και δύναμη) ο οποίος, αν και ως ποδοσφαιριστής υπήρξε ασύγκριτα μεγαλύτερο όνομα από τον Μπαλαρίνη, παρόλα αυτά διαγράφηκε ισοβίως από τα μητρώα των Ελλήνων ποδοσφαιριστών και ουσιαστικά του κόπηκε η μπάλα πάνω στο απόγειο της καριέρας του. Κι όλα αυτά έγιναν, για λόγους εντυπώσεων, από αντιολυμπιακό μένος, χωρίς να προβλέπεται ή να υπάρχει ούτε καν ρητό πειθαρχικό αδίκημα.

Μια τεράστια προπαγανδιστική εκστρατεία οργανώθηκε τότε όχι μόνο από τον άμεσα ενδιαφερόμενο ΠΑΟΚ, αλλά και από τον ΠΑΟ, που πρωτοστάτησε στην εμφάνιση του θέματος ως μια περίπτωση τερατώδους εγκληματικής συναλλαγής, με εμφανή σκοπό να επηρεάσει σε βάρος του Ολυμπιακού τη φίλαθλη κοινή γνώμη της χώρας.

Ακόμη και τιμωρία του Ολυμπιακού με ποινή υποβιβασμού, που δεν προβλεπόταν από πουθενά, ζητήθηκε, καθώς επιχειρήθηκε με νομικές ακροβασίες να εξισωθεί αυτού του είδους η πριμοδότηση τρίτων με ποινικά κολάσιμη δωροδοκία (και αντίστοιχη δωροληψία) αντιπάλου.

Θαυμάστε υποκρισία και ασυνέπεια των αιώνιων φαρισαίων του ποδοσφαίρου, αλλά και των δήθεν αδέκαστων χουντικών οργάνων. Τα ίδια πράγματα που, όταν αφορούσαν τον ΠΑΟ, θεωρούνταν επιτρεπτά και ατιμώρητα δωράκια, μετά από λίγο, όταν αφορούσαν τον Ολυμπιακό, εμφανίζονταν ως λίαν ανήθικες εγκληματικές πράξεις, που επέσυραν αυστηρές κυρώσεις. Μάλιστα κατά τους αντιολυμπιακούς οι άνω επιβληθείσες διοικητικές κυρώσεις υπήρξαν πολύ ήπιες και ελαφρές, ενώ θα έπρεπε να είναι παραδειγματικά σκληρές.

Οι προαναφερόμενες κυρώσεις ανακλήθηκαν μετά την πτώση της χούντας και την αποκατάσταση της δημοκρατίας.